Dyrektywa CSRD – Co musisz wiedzieć jako przedsiębiorca?
Autor: Daniel Owczarczyk / 11.09.2024
Dyrektywa CSRD (Corporate Sustainbility Reporting Directive) to jeden z najnowszych i najważniejszych aktów prawnych Unii Europejskiej, który ma na celu ujednolicenie i rozszerzenie obowiązków sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw. Choć większość przedsiębiorców już o niej słyszało, wciąż pojawia się wiele pytań dotyczących jej praktycznego zastosowania.
Czym jest dyrektywa CSRD?
Dyrektywa CSRD to akt prawny, który został przyjęty przez UE w celu zwiększenia transparentności i jednolitości w raportowaniu informacji pozafinansowych przez przedsiębiorstwa. Zastępuję on wcześniejszą dyrektywę NFRD (Non-Financial Reporting Directive), która obowiązywała od 2014 r. i obejmowała regulowane podmioty finansowe. CSRD rozszerza zakres podmiotów zobowiązanych do raportowania, zwiększa wymagania dotyczące treści raportów oraz wprowadza standardy raportowania opracowane przez EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group)
Czy dyrektywa już obowiązuje?
Dyrektywa CSRD została przyjęta przez Parlament Europejski w 2022 r., jednak na jej pełne wdrożenie w Polsce i innych krajach członkowskich musimy jeszcze poczekać. Ministerstwo finansów pracuje obecnie nad projektem ustawy, który dostosuje krajowe przepisy do postanowień dyrektywy CSRD. Dyrektywa CSRD będzie wprowadzana do polskiego prawodawstwa przez nowelizację Ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120 z późn. zm.). Ustawa ta nałoży obowiązek sporządzenia raportów niefinansowych jako integralnej części raportów finansowych. Szczegółowe informacje na temat tych regulacji można znaleźć w projekcie¹ ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości (nr z wykazu UC14). Zgodnie z planem, państwa członkowskie mają czas na transpozycję dyrektywy do prawa krajowego do końca 2024 r.
Kogo dotyczy dyrektywa CSRD?
W odróżnieniu od dyrektywy NFRD, dyrektywa CSRD obejmuje szerszy zakres podmiotów, przewidując jednocześnie stopniowe rozszerzanie obowiązku raportowania na kolejne organizacje.
| Kto jest objęty obowiązkiem |
Kryteria |
Ostateczny termin wdrożenia |
Termin raportowania |
| Duże spółki interesu publicznego (Jednostki Zaufania Publicznego), |
Powyżej 500 pracowników i jedno z dwóch kryteriów finansowych:
- Suma bilansowa powyżej 20 mln euro
- Przychody netto ze sprzedaży powyżej 40 mln euro
|
Od 1 stycznia 2024 r. |
W 2025 r. za 2024 r. |
| Wszystkie duże przedsiębiorstwa |
2 z 3 kryteriów:
- zatrudniają powyżej 250 pracowników
- suma bilansowa powyżej 25 mln euro
- przychody netto ze sprzedaży powyżej 50 mln euro
|
Od 1 stycznia 2025 r. |
W 2026 r. za 2025 r. |
| Średnie przedsiębiorstwa zainteresowania publicznego |
2 z 3 kryteriów:
- zatrudniają ≤ 250 pracowników
- suma bilansowa ≤ 25 mln euro
- przychody netto ze sprzedaży ≤ 50 mln euro
|
Od 1 stycznia 2026 r. |
W 2027 r. za 2026 r. |
| Wybrane spółki z siedzibą poza UE |
Podmioty zależne, których spółki dominujące są spoza UE, czyli wszystkie duże spółki oraz małe i średnie spółki giełdowe, które mają spółkę dominującą najwyższego szczebla z kraju trzeciego (o ile jej skonsolidowane przychody netto na terenie UE przekroczyły 150 mln EUR w poprzednim i bieżącym roku obrotowym). |
Od 1 stycznia 2027 |
W 2028 r. za 2027 r. |
Spółki córki a raportowanie
Spółki córki, które są częścią większych grup kapitałowych mogą skorzystać z uproszczonej procedury raportowania. Mogą one wykorzystać skonsolidowane sprawozdanie sporządzone przez spółkę matkę. Preferuje się, aby sprawozdanie zostało przetłumaczone na język obowiązujący w kraju zarejestrowania spółki córki, ale nie jest to wymóg formalny. Alternatywnie, spółki córki mogą sporządzić własne sprawozdanie zgodne z podejściem i metodologią spółki matki.
Co należy raportować?
Jednym z głównych elementów raportowania w ramach CSRD jest ślad węglowy przedsiębiorstwa, czyli całkowita emisja gazów cieplarnianych generowana przez działalność firmy. Jednak nie jest to jedyne wymaganie. Raport musi obejmować szereg wskaźników związanych z wpływem działalności przedsiębiorstwa na środowisko, społeczeństwo oraz zarządzanie (ESG – Enviromental, Social, Governance). Wymaga się m.in. raportowania działań na rzecz ochrony środowiska, zarządzania zasobami naturalnymi, warunków pracy, różnorodności oraz ładu korporacyjnego. Podstawą zakwalifikowania danego wskaźnika jako istotnego w zakresie działalności jest wynik analizy podwójnej istotności (DMA – Double Materiality Assesment), która określa jaka część lub wpływ przedsiębiorstwa są istotne finansowo i w zakresie zrównoważonego rozwoju, więc wymagają raportowania.
Ślad węglowy – co dalej?
Raportowanie śladu węglowego to jedna z istotniejszych części raportu niefinansowego, ale nie jedyna. Choć dyrektywa CSRD nie nakłada bezpośredniego obowiązku redukcji emisji, oczekuje się, że firmy będą podejmować działania na rzecz ich ograniczenia. Brak takich działań może skutkować negatywną oceną wśród inwestorów, klientów oraz innych interesariuszy jak dostawcy czy pośrednicy w łańcuchu dostaw. Co więcej, w przyszłości mogą zostać wprowadzone dodatkowe regulacje, które będą wymagać od firm realizacji konkretnych celów redukcyjnych.
Jakie kary za brak sprawozdawczości niefinansowej?
Brak dostosowania się do wymogów dyrektywy może prowadzić do poważnych konsekwencji. Kary za nieprzestrzeganie wymogów CSRD zostaną ustanowione przez każde państwo członkowskie UE w jego ramach prawnych. Firmy, które nie spełnią obowiązku ujawnienia informacji niefinansowych, mogą podlegać karom finansowym. Wysokość kar może różnić się w zależności od wielkości przedsiębiorstwa, stopnia naruszeń lub ich ilości i powtarzalności. Jak wcześniej wspomniano, dane niefinansowe będą traktowane na równi z finansowymi. Obecne prawodawstwo przewiduje sankcje za uchybienia przy sprawozdawczości finansowej, za brak sporządzenia sprawozdania z działalności lub zawarcie w tych sprawozdaniach nieprawdziwych danych. Wymienione wyżej uchybienia podlegają karze grzywny lub pozbawieniu wolności do lat dwóch, albo obu tym karom łącznie.
Czy przedsiębiorstwa są na to gotowe?
Obecne trendy pokazują, że przygotowanie przedsiębiorstw do wdrożenia dyrektywy CSRD jest różne. Duże, międzynarodowe korporacje, które już wcześniej raportowały zgodnie z NFRD, mają znaczną przewagę, gdyż posiadają wypracowane procesy i systemy raportowania. Z kolei mniejsze firmy, które dopiero zostaną objęte obowiązkiem raportowania staną w obliczu wielu wyzwań. Brak doświadczenia, niewystarczające zasoby ludzkie oraz skomplikowane wymagania mogą prowadzić do paniki i opóźnień w realizacji obowiązków. Dlatego kluczowe jest, aby firmy już teraz zaczęły przygotowania do wdrożenia CSRD, korzystając z obecnych wytycznych i narzędzi wspierających proces raportowania.
Czy każdy może sporządzić raport zgodnie z CSRD?
Sporządzenie raportu zgodnie z dyrektywą CSRD wiąże się z koniecznością spełnienia określonych wymogów. Raport musi być zgodny ze standardami opracowywanymi przez EFRAG, co wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu zrównoważonego rozwoju, finansów oraz prawa. Wiele firm będzie musiało skorzystać z pomocy zewnętrznych doradców lub wyspecjalizowanych firm konsultingowych, aby zapewnić zgodność raportu z wymaganiami dyrektywy. Ponadto, raporty będą podlegały weryfikacji przez zewnętrznych audytorów, co dodatkowo podnosi poprzeczkę dla firm przygotowujących sprawozdania.
Podsumowanie
Dyrektywa CSRD wprowadza nowy standard raportowania zrównoważonego rozwoju dla przedsiębiorstw działających na terenie Unii Europejskiej. Choć jej pełne wdrożenie jest jeszcze przed nami, firmy już teraz powinny rozpocząć przygotowania do spełnienia nowych wymagań. Kluczowe jest zrozumienie, że raportowanie informacji niefinansowanych to nie tylko obowiązek prawny, ale także szansa na poprawę wizerunku firmy i zwiększenie jej wartości na rynku. Brak odpowiedniego przygotowania może prowadzić do poważnych konsekwencji, zarówno finansowych, jak i wizerunkowych Dlatego warto zainwestować w odpowiednie narzędzia i zasoby, aby sprostać nowym wyzwaniom i skorzystać z możliwości jakie niesie za sobą dyrektywa CSRD.
