Transformacja Energetyczna – dlaczego jest kluczowa dla przedsiębiorstw?

Czym jest transformacja energetyczna? 

Transformacja energetyczna to wielowymiarowy proces zmierzający do przejścia z tradycyjnych, wysokoemisyjnych źródeł energii, takich jak węgiel i ropa, na rzecz bardziej zrównoważonych technologii, takich jak odnawialne źródła energii (OZE), w tym energia wiatrowa, słoneczna i geotermalna. Kluczowym celem tego procesu jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, poprawa jakości środowiska oraz ograniczenie wpływu sektora energetycznego na zmiany klimatyczne. 

Transformacja obejmuje zmiany na poziomie: 

1. Technologicznym – rozwój i wdrażanie nowoczesnych technologii, takich jak magazynowanie energii, inteligentne sieci elektroenergetyczne czy technologie wodorowe. 
2. Regulacyjnym – tworzenie polityk i ustaw wspierających rozwój zielonej energii oraz inwestycje w infrastrukturę energetyczną. 
3. Społeczno-ekonomicznym – tworzenie nowych miejsc pracy w sektorze OZE, zmiana nawyków konsumenckich oraz poprawa bezpieczeństwa energetycznego poprzez uniezależnienie od importu paliw kopalnych. 

W Polsce transformacja energetyczna jest priorytetem ze względu na przestarzałą infrastrukturę energetyczną oraz konieczność dostosowania się do unijnych zobowiązań klimatycznych. W 2024 roku szczególną uwagę zwraca się na rozwój magazynowania energii i elastyczności systemu elektroenergetycznego, które są niezbędne do efektywnego wykorzystania mocy OZE. Wyzwaniem pozostaje niski poziom rezerw mocy oraz zależność od importu paliw kopalnych. Aż 43% zużywanej w kraju energii opiera się na paliwach z importu.

Główne filary transformacji energetycznej 

1. Odnawialne źródła energii (OZE) 

Rozwój technologii takich jak fotowoltaika, turbiny wiatrowe, pompy ciepła czy magazyny energii to kluczowe elementy transformacji energetycznej. W Polsce udział OZE w miksie energetycznym wzrasta – w 2023 roku stanowił już ponad 27% energii elektrycznej, co świadczy o ich rosnącej roli w zapewnianiu niezależności energetycznej oraz obniżaniu emisji CO2. Wzrost inwestycji w OZE wspierają programy rządowe, takie jak „Mój Prąd” czy ulga termomodernizacyjna, które umożliwiają firmom i gospodarstwom domowym wdrażanie bardziej ekologicznych rozwiązań. 

2. Efektywność energetyczna 

Modernizacja infrastruktury, w tym ocieplanie budynków, wymiana urządzeń na bardziej energooszczędne oraz optymalizacja procesów przemysłowych, prowadzą do znaczącej redukcji zużycia energii. Systemy takie jak ISO 50001 pomagają przedsiębiorstwom w monitorowaniu i poprawie efektywności energetycznej. Długoterminowo działania te przyczyniają się do obniżenia kosztów operacyjnych oraz zmniejszenia śladu węglowego. 

3. Zarządzanie energią i monitoring 

Nowoczesne systemy zarządzania energią, wspierane przez sztuczną inteligencję, pozwalają na precyzyjne prognozowanie produkcji z OZE oraz efektywniejsze wykorzystanie energii. Przykładem są modele prognoz pogody używane do planowania pracy turbin wiatrowych czy paneli fotowoltaicznych. Firmy coraz częściej stosują także zaawansowaną analitykę, aby minimalizować straty i zwiększać elastyczność energetyczną. Zarządzanie energią na poziomie lokalnym i globalnym staje się fundamentem transformacji energetycznej w sektorze przemysłowym i komunalnym. 

Znaczenie transformacji energetycznej dla przedsiębiorstw 

Korzyści finansowe i operacyjne 

Transformacja energetyczna przynosi przedsiębiorstwom oszczędności. Inwestycje w odnawialne źródła energii (OZE) oraz optymalizację procesów produkcyjnych pozwalają redukować koszty energii, zmniejszać wydatki związane z emisją gazów cieplarnianych (np. poprzez uniknięcie konieczności zakupu uprawnień do emisji CO2) oraz poprawiać efektywność operacyjną. W dłuższej perspektywie takie działania stabilizują finanse firmy, chroniąc je przed wahaniami cen energii na rynkach globalnych. 

Budowanie przewagi konkurencyjnej 

Przedsiębiorstwa, które aktywnie wdrażają strategie energetyczne, zyskują przewagę konkurencyjną, zwłaszcza w sektorach, gdzie kluczowe znaczenie mają zrównoważony rozwój i przejrzystość działań. Coraz więcej firm musi raportować swój ślad węglowy w zakresie 1 i 2 (tj. emisje wynikające z własnych działań i zużywanej energii), ale są także instytucje, które już w tym roku będą miały nałożony obowiązek złożenia raportu z zakresu 3 (emisje pośrednie w łańcuchu dostaw). Niedostosowanie się do tych wymogów może skutkować wykluczeniem z globalnych łańcuchów dostaw, szczególnie w branżach wymagających wysokich standardów środowiskowych, takich jak motoryzacja czy technologie informacyjne. Zdolność do śledzenia i redukcji emisji staje się więc kluczowa, a firmy, które inwestują w zrównoważone rozwiązania, mogą wyróżnić się na rynku. Oprócz uniknięcia sankcji prawnych, takie działania wzmacniają wizerunek przedsiębiorstwa jako innowacyjnego i odpowiedzialnego społecznie. Dodatkowo inwestorzy oraz partnerzy biznesowi coraz częściej oczekują jasnych informacji dotyczących realizacji strategii ESG, co czyni transformację energetyczną jednym z fundamentów długoterminowego sukcesu.  

Zintegrowanie z celami ESG 

Transformacja energetyczna jest nieodłącznym elementem realizacji standardów ESG (Environmental, Social, Governance). Poprawa efektywności energetycznej i inwestycje w OZE pomagają przedsiębiorstwom zmniejszać negatywny wpływ na środowisko, co odpowiada filarowi „Environmental”. Takie działania nie tylko redukują emisje, ale również wzmacniają transparentność oraz optymalizują zarządzanie zasobami. Rosnące zainteresowanie inwestorów strategiami ESG dodatkowo podkreśla znaczenie transformacji jako narzędzia budowania reputacji i atrakcyjności firmy. 

Wyzwania związane z wdrożeniem transformacji energetycznej 

Wdrażanie transformacji energetycznej wiąże się z szeregiem wyzwań. Brak świadomości kosztów oraz trudności z precyzyjnym oszacowaniem potencjalnych oszczędności to problemy, z którymi zmagają się przedsiębiorstwa. Firmy często nie wiedzą, od czego zacząć, co utrudnia im skuteczne podjęcie decyzji o wdrożeniu odpowiednich rozwiązań. Problem ten wynika nie tylko z braku wiedzy technicznej czy finansowej, ale także z ograniczonej dostępności do sprawdzonych danych i doświadczeń z podobnych projektów. Brak jasnej strategii czy wsparcia ze strony specjalistów prowadzi do niepewności i odkładania decyzji na później. Dodatkowo przedsiębiorstwa często obawiają się wysokich kosztów początkowych co jeszcze bardziej może zniechęcić do podjęcia działań w kierunku transformacji energetycznej. Kluczowym etapem w procesie transformacji jest profesjonalna analiza obecnej sytuacji energetycznej. Taka analiza pozwala na zidentyfikowanie obszarów wymagających poprawy, ocenę efektywności aktualnych rozwiązań oraz określenie potencjalnych korzyści wynikających z wdrożenia nowych technologii. 

Należy wspomnieć o dostępnych formach finansowania, które mogą znacznie ułatwić przedsiębiorstwom rozpoczęcie procesu transformacji energetycznej. Jednym z takich rozwiązań jest model finansowania technology-as-a-service, który pozwala na korzystanie z nowoczesnych technologii energetycznych w formie abonamentowej, co umożliwia dostosowanie wydatków do bieżących potrzeb i warunków finansowych firmy. Wdrażanie takich rozwiązań może znacząco zwiększyć efektywność energetyczną przedsiębiorstw, zminimalizować koszty oraz wspierać ich działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. 

W ramach instrumentów wsparcia transformacji w Polsce, przedsiębiorstwa mogą korzystać z funduszy unijnych takich jak Krajowy Plan Odbudowy (KPO), które oferują środki na rozwój nowoczesnej infrastruktury oraz zwiększenie efektywności energetycznej, jak również wsparcie dla technologii wodorowych czy magazynów energii. 

Kto powinien rozważyć wdrożenie strategii transformacji energetycznej? 

Strategię transformacji energetycznej powinny rozważyć wszystkie przedsiębiorstwa, które chcą dostosować się do rosnących wymagań regulacyjnych, ekonomicznych i społecznych. Szczególną uwagę na ten proces powinny zwrócić firmy działające w sektorach o wysokiej emisyjności, takich jak przemysł ciężki, energetyka czy transport. Na mocy regulacji takich jak Europejski Zielony Ład (European Green Deal) oraz pakiet „Fit for 55”, przedsiębiorstwa zobowiązane są do osiągania coraz bardziej rygorystycznych celów w zakresie redukcji emisji CO₂ i zwiększenia efektywności energetycznej​. Dodatkowo, wdrożenie strategii transformacji energetycznej powinno znaleźć się w planach firm, które uczestniczą w międzynarodowych łańcuchach dostaw. Zgodnie z dyrektywą CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), przedsiębiorstwa będą musiały raportować swoje emisje w pełnym zakresie, obejmującym zarówno emisje bezpośrednie (zakres 1), pośrednie (zakres 2), jak i te wynikające z działalności dostawców i klientów (zakres 3)​.