Czy wiesz jakie znaczenie ma ślad węglowy Twojej organizacji?

Autor: Agata Patykiewicz / 17.09.2024

W obliczu rosnącej świadomości ekologicznej, coraz więcej organizacji zwraca uwagę na to, jak jej działalność wpływa na środowisko. Zrozumienie i zarządzanie śladem węglowym to już nie tylko obowiązek wynikający z Dyrektywy CSRD, ale  w dużej mierze,  odpowiedzialność społeczna i zrozumienie, jak ważne jest podążanie w stronę zrównoważonej przyszłości. Odpowiednie zarządzanie swoim śladem węglowym i odpowiednio dobrana strategia dekarbonizacji może stać się ogromną przewagą konkurencyjną.

 

Co to jest ślad węglowy?

Ślad węglowy to całkowita emisja dwutlenku węgla (CO2) i innych gazów cieplarnianych (GHG, ang. greenhouse gases), które są wywołane przez daną osobę, organizację, wydarzenie lub produkt, zarówno pośrednio, jak i bezpośrednio. Zgodnie z Protokołem GHG¹ do gazów powodujących ocieplenie klimatu, oprócz dwutlenku węgla (CO2) zaliczamy także: metan (CH4), podtlenek azotu (N2O), wodorofluorowęglowodory (HFC), perfluorowęglowodory (PFC), sześciofluorek siarki (SF6) i trójfluorek azotu (NF3). Każdy z wymienionych gazów ma inny wpływ na środowisko i w celu uwzględnienia ich zróżnicowanego wpływu na efekt cieplarniany, wartości emisji poszczególnych gazów są przeliczane na ekwiwalent dwutlenku węgla, czyli CO2eq.

Każda działalność, od transportu, przez produkcję, aż po codzienne operacje biurowe generuje określone ilości emisji, które można precyzyjnie zmierzyć i odpowiednio zredukować.

Rysunek 1. Emisja gazów cieplarnianych według źródeł emisji w 2021 r.
Opracowanie: Jan Kucowski, Enervigo, na podstawie danych Ochrona środowiska 2023, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2023

Raportowanie śladu węglowego – wymogi i kogo dotyczą

Raportowanie śladu węglowego stało się obowiązkiem dla wielu sektorów działalności w ramach przepisów unijnych oraz krajowych. Na poziomie Unii Europejskiej, regulacje w ramach  Europejskiego Zielonego Ładu nakładają na przedsiębiorstwa w sektorach energetycznym, transportowym, budowlanym, rolnym i przemysłowym obowiązek monitorowania i raportowania emisji gazów cieplarnianych. Obecnie, najistotniejszym dla wielu podmiotów w tym zakresie dokumentem jest przyjęta przez Komisję Europejską w listopadzie 2022 roku Dyrektywa CSRD, która zastąpiła i rozszerzyła poprzednią dyrektywę dotyczącą sprawozdawczości niefinansowej – NFRD. Nowe przepisy wprowadziły bardziej szczegółowe wymogi sprawozdawcze i rozszerzyły zakres organizacji zobowiązanych do ich stosowania.

Za rok 2024 spółki publiczne i grupy kapitałowe, które były zobowiązane do raportowania zgodnie z Dyrektywą NFRD, będą zobowiązane do publikowania informacji na temat swoich emisji, w tym emisji pochodzących z łańcucha wartości zakresu 3. W kolejnych latach, obowiązek zostanie rozszerzony na kolejne podmioty, w tym średnie i małe przedsiębiorstwa. Szacuje się, że w samej Polsce w najbliższych latach ponad 3.500 przedsiębiorstw zostanie objęta obowiązkiem sprawozdawczym.

 

Jak mierzyć emisję gazów cieplarnianych?

W celu stworzenia jednolitego systemu obliczania emisji, już w latach 90-tych przystąpiono do opracowywania dokumentu mającego na celu stworzenie narzędzia, które pozwoli każdej organizacji, niezależnie od wielkości czy branży, dokładnie określić  swój ślad węglowy i zidentyfikować obszary, w których możliwa jest jego redukcja. Tak powstał², przy udziale Światowej Rady Biznesu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju (WBCSD) oraz  Światowego Instytutu Zasobów (WRI),  Greenhouse Gas Protocol (dalej: GHG Protocol), który obecnie stanowi międzynarodowy standard w dziedzinie inwentaryzacji emisji CO2 i innych gazów wpływających na efekt cieplarniany.

 

„To, że Twój biznes nie podlega jeszcze pod obowiązek sprawozdawczy nie oznacza, że generowany przez niego ślad węglowy pozostaje bez wpływu na podmioty, objęte obowiązkiem.”

 

GHG Protocol  – zakresy emisji

Implementacja GHG Protocol pozwala nie tylko na spełnienie wymogów prawnych i norm środowiskowych, ale również przynosi korzyści biznesowe. Firmy stosujące ten standard mogą lepiej zarządzać ryzykiem związanym ze zmianami klimatu, optymalizować procesy produkcji, a także zwiększać swoją konkurencyjność na rynku poprzez pokazanie zaangażowania w działania na rzecz środowiska. To, że Twój biznes nie podlega jeszcze pod obowiązek sprawozdawczy nie oznacza, że generowany przez niego ślad węglowy pozostaje bez wpływu na podmioty, objęte obowiązkiem. Dlaczego?
GHG Protocol w sposób ujednolicony dla wszystkich, dzieli emisje na 3 zakresy (ang. scope) – zakres 1, 2 i 3. Do tej pory część organizacji była zobligowana do raportowania emisji w zakresach 1 i 2, jednakże kalkulacja emisji zakresu 3 była fakultatywna. Wprowadzone zmiany w przepisach istotnie zaostrzyły zapisy i zakres 3 dla wielu organizacji stał się obowiązkowym elementem raportowania niefinansowego. Co kryje się pod poszczególnymi zakresami i dlaczego zakres 3 jest tak istotny?

Rysunek 2. Ślad węglowy zakres 1, 2 i 3.

  • Zakres 1 obejmuje emisje bezpośrednie – emisje ze źródeł będących w posiadaniu lub kontrolowanych przez firmę. Tutaj wliczamy spalanie paliw kopalnych, w tym emisje z posiadanej floty samochodowej, czyli wszystkie emisje, na które ma bezpośredni wpływ dany podmiot.
  • Zakres 2 obejmuje emisje pośrednie – emisje wynikające ze zużycia zakupionej energii elektrycznej, ciepła, chłodu czy pary, czyli wszystkie emisje generowane poza instalacjami danej organizacji, ale związane z jej działalnością.
  • Zakres 3 obejmuje pozostałe emisje pośrednie – emisje związane z działalnością firmy, ale powstające ze źródeł, których dana organizacja  nie posiada ani nie kontroluje, na przykład emisje związane z produkcją zakupionych materiałów i usług. Zakres ten  jest najbardziej rozbudowanym zakresem i zgodnie z protokołem, dodatkowo podzielonym na 2 rodzaje emisji: emisje upstreamemisje downstream, obejmujące łącznie 15 kategorii (Tabela nr 1).

Emisje upstream
(wejścia, od kołyski do bramy):

Emisje downstream
(wyjścia, od bramy do grobu):

1. Zakupione towary i usługi

2. Dobra kapitałowe

3. Emisje związane z energią i paliwami nieujęte w zakresie 1 i 2

4. Transport i dystrybucja

5. Odpady powstałe w wyniku działalności

6. Podróże służbowe

7. Dojazdy pracowników do pracy

8. Wynajęte aktywa

9. Transport i dystrybucja

10. Przetwarzanie sprzedanych produktów

11. Użytkowanie sprzedanych produktów

12. Postępowanie ze sprzedanymi produktami po zakończeniu ich użytkowania

13. Wynajęte aktywa

14. Franczyzy

15. Inwestycje

Tabela nr 1. Ślad węglowy zakres 3 – emisje upstream i downstream.

Emisje z zakresu 3 stanowią w niektórych sektorach,  około 90% wszystkich emisji. Mimo występujących  znacznych różnic pomiędzy branżami³, to właśnie zakres 3 będzie stanowił dla obecnie raportujących firm istotny element w ich śladzie węglowym. To tutaj część podmiotów, będzie szukać optymalizacji i odpowiedniego doboru partnerów biznesowych. Mimo że, małe i średnie firmy mają jeszcze czas na wdrożenie nowych wymagań, to właśnie one  bardzo często są dostawcami części, podzespołów, surowców, etc. dla firm dużych – mniejsze przedsiębiorstwa, jeśli chcą budować swoją silniejszą pozycję biznesową i nie wypaść z łańcuchów dostaw, muszą już podjąć działania dekarbonizacyjne i rozpocząć przygotowania do wdrożenia dyrektywy.

 

Korzyści z zarządzania śladem węglowym i podejmowania działań zmierzających do redukcji emisji

Zarządzanie śladem węglowym pozwala organizacjom nie tylko minimalizować negatywny wpływ na środowisko, ale także optymalizować procesy, co przekłada się na obniżenie kosztów. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą lepiej przygotowywać na przyszłe regulacje środowiskowe, a także budować pozytywny wizerunek marki wśród coraz bardziej świadomych ekologicznie konsumentów. Pamiętajmy, że samo raportowanie to nie wszystko. Istotne jest, aby w perspektywie kolejnych lat, podejmować działania zmierzające do redukcji emisji.

  1. Redukcja kosztów — poprzez identyfikację i eliminację nieefektywnego zużycia energii oraz optymalizację łańcuchów dostaw.
  2. Zgodność z regulacjami — przestrzeganie lokalnych i międzynarodowych przepisów dotyczących emisji gazów cieplarnianych.
  3. Wzmocnienie marki — poprawa wizerunku firmy jako odpowiedzialnej i zrównoważonej, co przyciąga klientów i inwestorów.

 

Podsumowanie

Zrozumienie i zarządzanie śladem węglowym jest kluczowe dla współczesnych organizacji, które chcą prosperować w świecie, gdzie zrównoważony rozwój staje się normą. Dzięki świadomemu podejściu do emisji gazów cieplarnianych, firmy nie tylko przyczyniają się do ochrony naszej planety, ale również osiągają konkretne korzyści biznesowe, od oszczędności po lepsze relacje z klientami i partnerami. Nie czekajcie, zacznijcie działać już dziś!

Zarządzanie śladem węglowym jest nie tylko kwestią etyczną, ale i strategiczną, pozwalającą na długoterminowe zabezpieczenie pozycji firmy na rynku. Dbając o redukcję emisji CO2, przyczyniacie się do budowania lepszego świata dla przyszłych pokoleń. Posiadając szczegółowe informacje o śladzie węglowym, czyli wiedzę o tym, w których segmentach łańcucha wartości firmy generowane są największe emisje, można efektywnie planować działania redukcyjne. Dzięki temu, działania te będą najlepiej dopasowane do specyficznych potrzeb przedsiębiorstwa. Opracowanie strategii redukcji emisji gazów cieplarnianych poprzez odpowiedni dobór technologii nisko lub zeroemisyjnych pomoże w osiągnięciu wyznaczonych celów dekarbonizacyjnych.

 

Skorzystaj z formularza

Umów konsultację z jednym z naszych ekspertów

    lub

    Skontaktuj się z nami pod numerem:

    +48 22 299 18 98
    This site is registered on wpml.org as a development site.